۹ روش تدریس زبان انگلیسی: چگونه زبان‌آموزان را شیفته کنیم؟

به عنوان معلم زبان احتمالا شما هم زبان آموزانی دارید که علاقه‌ای به یادگیری زبان نشان نمی‌دهند یا از یاد گرفتن مباحث سخت طفره می‌روند چون از تکنیک‌های جذاب مانند UDL ،VARK یا Silent Way استفاده نمی‌کنید. یک معلم حرفه‌ای باید هنگام آموزش از خلاقانه‌ترین روش‌های تدریس زبان استفاده کند، پس حتی بعد از گرفتن معتبرترین یا راحت ترین مدرک زبان، اطلاعات خود را در زمینه آموزش انگلیسی بروز کنید. اگر شما هم از تکنیک‌های کلیشه‌ای تدریس نتیجه نگرفته‌اید، شرکت در کلاس TTC مشهد می‌تواند فرصتی عالی باشد تا با جدیدترین و موثرترین روش‌های آموزش زبان آشنا شوید. در نهایت بهتر است سراغ این ۹ روش آموزش زبان بروید که قرار است معرفی کنیم.

روش	توضیح مختصر	کاربرد اصلی	مزایا	نکته مهم
UDL (طراحی جهانی برای یادگیری)	استفاده از منابع متنوع (نرم‌افزار، تصویر) برای یادگیری همه	مناسب برای همه سطوح	تعامل بیشتر، بازنمایی چندگانه، فرصت بیان	نیاز به برنامه‌ریزی دقیق دارد
CBI (آموزش مبتنی بر محتوا)	تدریس با موضوعات واقعی و مرتبط با زندگی	زبان تخصصی و عمومی	تقویت مهارت‌های چهارگانه، تفکر انتقادی	غوطه‌وری (Immersion) ضروری است
Suggestopedia (تلقین‌پذیری)	آموزش با موسیقی آرامش‌بخش در محیط بدون استرس	همه سطوح، به‌ویژه متوسط	تقویت حافظه، کاهش استرس	موسیقی باروک (مثل ویوالدی) توصیه می‌شود
VARK	شخصی‌سازی آموزش بر اساس سبک یادگیری (دیداری، شنیداری، خواندن/نوشتن، حرکتی)	همه سطوح	یادگیری هدفمند، جذابیت برای افراد	ممکن است نیاز به ترکیب روش‌ها باشد
The Natural Approach	یادگیری طبیعی بدون استرس با تمرکز بر درک	مبتدی تا متوسط	افزایش اعتمادبه‌نفس، روان‌زبانگی	گرامر در اولویت دوم است
Direct Method (DM)	تدریس فقط با زبان مقصد برای تقویت مکالمه	مبتدی تا متوسط	بهبود اسپیکینگ و تلفظ	نوشتن و گرامر کمتر پوشش داده می‌شود
Quest-Based Activities	تبدیل تکالیف به ماموریت‌های هیجانی مثل معما	همه گروه‌های سنی	تقویت تفکر نقادانه، مشارکت فعال	نیاز به سناریوی خلاقانه دارد
Reflective Thinking	تفکر بازتابی برای تحلیل و بهبود یادگیری	همه سطوح	خودآگاهی، بهبود مهارت‌ها	نیاز به راهنمایی اولیه دارد
Silent Way	نقش کم معلم، استفاده از چوب‌خط رنگی برای مکالمه	متوسط به بالا، مکالمه	خودمختاری زبان‌آموز، کشف اشتباهات	برای مبتدی‌ها نیاز به پشتیبانی دارد

UDL؛ یکی از بهترین روش‌های تدریس زبان در سال ۲۰۲۵

روش “طراحی جهانی برای یادگیری” یا Universal Design for Learning، تکنیکی است که با استفاده از منابع مختلف مانند نرم افزارها، موانع آموزشی را برطرف می‌کند. معلم‌های زبان با روش UDL می‌توانند مطمئن باشند که همه شاگردان فرصت یادگیری موثر را خواهند داشت و کلاس درس‌شان برای تک تک زبان آموزان مفید است. اگر در کلاس زبان مشهد شرکت کنید، با ۳ اصل UDL به عنوان یکی از جدیدترین روش‌های تدریس زبان انگلیسی آشنا خواهید شد:

• تعامل: دادن حق انتخاب یا در نظر گرفتن علایق زبان آموزان
• بازنمایی: ارائه درس به صورت متن، صدا یا تصویر
• عمل و بیان: انجام پروژه، ساخت ویدیو یا ارائه دادن

در یکی از کلاس‌های زبان انگلیسی شهر مادرید، از تکنیک UDL استفاده کردند و سایت tefl zone درباره تاثیرات مثبت آن در بهبود مهارت‌های زبانی و تعاملی، این‌گونه نوشته‌است:

یک کلاس ESL در مادرید به صورت چرخشی، مطالعه، غرفه‌های پادکست و میزهای گروهی برگزار کرد. مدرسان مشاهده کردند که تعامل و تمایل زبان آموزان به صحبت کردن افزایش پیدا کرده‌است.

روش CBI یا آموزش مبتنی بر محتوا؛ تدریس به سبک حرفه‌‌ای‌ها

اگر تا به الان در کلاس زبان، مباحث سختی مانند گرامر را فقط توضیح می‌دادید، بهتر است با Content based instruction یا آموزش مبتنی بر محتوا آشنا شوید. در روش CBI، موضوعات تدریسی باید مرتبط با دنیای واقعی و مورد‌علاقه زبان آموزان باشند. از آن‌جایی که این تکنیک آموزشی برای آموزش زبان تخصصی نیز کاربرد دارد، بسیاری از دانشگاه‌های دنیا از آن استفاده می‌کنند تا تسلط بر زبان عمومی و تخصصی به صورت همزمان اتفاق بیفتد. خصوصا اگر مدرس کلاس‌های آموزش امتحان gre هستید، این روش موثر خواهد بود. 

موارد زیر، مزیت‌های مهم آموزش مبتنی بر محتوا هستند که ثابت می‌کند CBI به عنوان یکی از روش‌های خلاقانه تدریس زبان انگلیسی، برتری‌های زیادی نسبت به روش‌های کلیشه‌ای دارد:

• بهبود تفکر انتقادی با گنجاندن انگلیسی در محتوای زندگی واقعی
• بهبود مهارت‌های چهارگانه
• خواندن، نوشتن، مکالمه و لیستنینگ زبان انگلیسی
• افزایش دانش عمومی

Suggestopedia یا تلقین پذیری؛ ترکیب زبان، هنر و موسیقی

روش تلقین پذیری که با نام Desuggestopedia نیز شناخته می‌شود، به معلم زبان کمک می‌کند تا مطالب جدید را در محیطی به دور از استرس به همراه موسیقی آرامش‌بخش آموزش دهد. این تکنیک در دهه ۱۹۷۰ میلادی توسط روانشناسی بلغاری تعریف شد که امروزه از روش‌ های جذاب تدریس زبان انگلیسی به حساب می‌آید. استفاده از موسیقی در کلاس، باعث تقویت حافظه زبان آموزان خواهد شد. برای اجرای روش Suggestopedia کافی است در کلاس درس خود مراحل زیر را به ترتیب پیش ببرید:

• مرحله Deciphering (رمزگشایی): معرفی درس جدید مانند متن انگلیسی
• مرحله Concert Session (جلسه کنسرت): ابتدا زبان آموزان متن را با صدای بلند روخوانی کنند (خوانش فعال) و سپس همزمان با پخش موسیقی باروک، معلم زبان متن را برای شاگردان بخواند (خوانش غیرفعال).

• مرحله Elaboration (پرورش): در قالب فعالیت‌های مختلف، زبان آموزان از آموخته‌های خود استفاده کنند.

موسسه زبان حافظ مشهد به شما پیشنهاد می‌کند هنگام مطالعه متن از بین موسیقی‌های باروک، قطعه چهار فصل ویوالدی یا آثار یوهان سباستیان باخ را پخش کنید تا تمرکز بیشتری داشته باشید.

مرحله	نکته
Deciphering (رمزگشایی)	متن رو ساده و جذاب معرفی کن تا زبان‌آموزا از همون اول کنجکاو بشن!
Concert Session (جلسه کنسرت)	تو خوانش غیرفعال، با ریتم موسیقی باروک هماهنگ بخون تا حس آرامش بیشتر بشه!
Elaboration (پرورش)	فعالیتای خلاق مثل نقاشی یا بحث گروهی بذار تا آموخته‌ها تثبیت بشن!

تکنیک مدرن‌ VARK برای داشتن کلاسی جذاب 

احتمالا به عنوان مدرس زبان متوجه شده‌اید که بعضی از زبان آموزان با یک روش خاص بهتر درس‌ها را یاد می‌گیرند. روش VARK به عنوان یکی از روش‌های خلاقانه تدریس زبان انگلیسی، به ترتیب مخفف ۴ کلمه Visual، Aural، Read/Write و Kinesthetic است. این روش آموزشی از مدرسین می‌خواهد تا شرکت کنندگان داخل کلاس را به چهار دسته زیر تقسیم کنند، چون معمولا هر فرد با یکی از این روش‌ها بهتر زبان انگلیسی یاد می‌گیرد:

• زبان آموزان Visual (دیداری): برای این گروه از ابزارهای بصری مانند فلش کارت، نمودار، تصویر یا فیلم استفاده کنید.
• زبان آموزان Aural (شنیداری): با سخنرانی، گفت‌وگو، گوش دادن به داستان انگلیسی یا حتی آموزش زبان انگلیسی با آهنگ به این گروه آموزش دهید.
• زبان آموزان Read/Write (خواندن یا نوشتن): آن‌ها را به یادداشت کردن، خلاصه نویسی یا نوشتن مقاله انگلیسی تشویق کنید. 
• زبان‌آموزان Kinesthetic (جنبشی/حرکتی): برای این گروه، نقش آفرینی، بازی‌های تعاملی یا به طور کلی، فعالیت‌های عملی را  در اولویت قرار دهید. 

اگرچه VARK یکی از روش های جالب تدریس زبان انگلیسی است و آموزش را شخصی سازی شده می‌کند، اما برخی معتقد هستند برای همه افراد موثر واقع نمی‌شود. به هر حال ممکن است زبان آموزانی داشته باشید که تنها در یکی از ۴ گروه قرار نمی‌گیرند و باید به صورت ترکیبی با آن‌ها کار شود.

نکته: روش VARK نسخه جدیدتر روش قدیمی VAK است. در سال ۱۹۸۷ نیل فلمینگ، معلم و محقق نیوزلندی، دسته چهارم Read/Write به روش VAK اضافه کرد و تکنیک آموزشی VARK خلق شد. 

The Natural Approach؛ یکی از روش‌های خلاقانه تدریس زبان انگلیسی

استیون کراشن و تریسی ترل، از زبان شناسان معروف آمریکایی، در سال ۱۹۸۳ در کتابی تحت عنوان «The Natural Approach»، روش «رویکرد طبیعی» را برای تدریس زبان معرفی کردند. آن‌ها معتقد بودند زبان‌آموز باید گوش دادن و خواندن به زبان انگلیسی را در محیطی بدون استرس تجربه کند تا مطالب به صورت طبیعی و غریزی جذب شوند. دقیقا همان‌طور که یک کودک زبان مادری خود را بدون ترس از اشتباه کردن یاد می‌گیرد. 

روش رویکرد طبیعی، تاکید دارد درک واقعی واژگان و محتوای انگلیسی نسبت به قواعد گرامری در اولویت است. بنابراین یک معلم زبان ماهر با استفاده از این روش، می‌تواند به افزایش اعتماد‌به‌نفس و روان حرف زدن زبان آموزان کمک کند. 

Direct Method؛ از مهمترین روش‌های تدریس زبان انگلیسی

مدرسین زبان در روش مستقیم یا DM، تنها از زبان انگلیسی (زبان مقصد) برای آموزش مطالب و دروس جدید استفاده می‌کنند. به کار بردن روش DM، به خاطر داشتن تمرکز ویژه بر مهارت‌های speaking و listening، باعث تقویت Speaking انگلیسی و بهبود تلفظ زبان‌آموزان خواهد شد. مطالعات مشترک دو کشور اندونزی و فیلیپین در سال ۲۰۲۴ نشان داده‌ است که روش مستقیم در تقویت مهارت‌های گفتاری زبان‌آموزان سطح مبتدی تا متوسط تاثیرگذار خواهد بود.

با این که تکنیک DM یکی از محبوب‌ترین روش‌های تدریس زبان انگلیسی است اما تنها بر مهارت ارتباطی ( مانند اسپیکینگ) تأکید دارد و از سایر مهارت‌ها مانند نوشتن پوشش نمی‌دهد. بنابراین بهتر است این روش را به همراه سایر تکنیک‌هایی به کار ببرید که گرامر و نوشتن را تقویت می‌کنند. 

استفاده از Quest-Based Activities

گاهی برای خلاقانه‌تر کردن کلاس درس، بهتر است تکالیف خسته کننده را به فعالیت‌های پویا و هیجانی مانند یک ماموریت (Quest) تبدیل کنید تا همه فعالانه در یادگیری زبان مشارکت داشته باشند. ساده‌ترین مثال آن، طراحی یک سناریو معماگونه است. از زبان آموزان بخواهید با کمک متن‌ها، فیلم‌ها یا سایر منابع انگلیسی، جواب معما را پیدا کنند. 

تکنیک Quest-Based Activities به عنوان یکی از روش‌های خلاقانه تدریس زبان انگلیسی تقریبا برای تمام گروه‌های سنی کاربردی است و در تقویت تفکر نقادانه و مهارت حل مسئله موثر واقع می‌شود.

Reflective thinking را به زبان‌آموزان خود یاد دهید

تفکر بازتابی یا انعکاسی، شکلی از تفکر انتقادی است که به کمک آن زبان‌آموز به فرایند یادگیری خود نگاه می‌کند و تجربیات کسب شده را می‌سنجد تا درک عمیق‌تری پیدا کند. جان دیویی، پدر مدارس نوین آمریکا، نیز توصیه می‌کند در یادگیری زبان انگلیسی از تفکر بازتابی استفاده شود تا زبان‌آموزان مانند یک بومی انگلیسی زبان فکر کنند. وقتی به زبان آموز خود یاد بدهید از این تکنیک استفاده کند، نقاط قوت و ضعفش را در یادگیری زبان پیدا خواهد کرد و مهارت‌های زبانی او بهبود می‌یابد. 

برای مثال، ممکن است یکی از زبان آموزان در یادگیری لغات مشکل داشته باشد. با کمک تفکر بازتابی، روش‌های مختلف حفظ کردن واژگان مانند تکنیک Mnemonic یا ریشه‌یابی را امتحان می‌کند و در نهایت روش موثر برای خود را پیدا خواهد کرد.

آموزش زبان انگلیسی با روش Silent Way

یکی از  روش های جالب تدریس زبان انگلیسی در کلاس‌های بحث آزاد، روش سکوت خواهد بود که در دهه ۱۹۷۰ توسط کالب گاتگنو، معلم زبان و ریاضیدان مصری ابداع شد. در Silent Way، مدرس کمتر از همه صحبت می‌کند و زبان آموزان مکالمه را به صورت مستقل ادامه می‌دهند. معلم زبان تنها نقش راهنما دارد و از چوب‌خط‌های رنگی (Cuisenaire rods) برای نشان دادن صداها یا کلمات استفاده می‌کند. به طور مثال، افعال را با رنگ آبی و صفات را با رنگ قرمز نشان می‌دهد. اجرای روش سکوت، زبان آموزان را تشویق می‌کند تا خودشان اشتباهات را پیدا و اصلاح کنند.

نکته: روش Silent Way یکی از روش‌های تدریس زبان انگلیسی به زبان آموزانی است که دوره‌های مکالمه را از قبل گذارنده‌اند. با این حال در کلاسی با سطح مبتدی تا متوسط هم اغلب این روش کاربرد خواهد داشت.

🎯 جالب اینکه ترکیب این روش با هوش مصنوعی برای یادگیری زبان، فرصت‌های تعاملی و تمرین‌های هدفمند بیشتری در اختیار زبان‌آموزان قرار می‌دهد و فرآیند یادگیری را شخصی‌سازی می‌کند.

سخن پایانی درباره ۹ روش خلاقانه تدریس زبان

به طور کلی، استفاده ترکیبی یا مستقلانه از روش‌های معرفی شده در این مقاله، می‌تواند مباحث سختی مانند گرامر زبان را قابل تحمل کند و جلوی تکراری شدن نحوه تدریس شما را هم بگیرد. سعی کنید هنگام انتخاب روش آموزشی، علایق، سطح زبان افراد و نیازهایشان را در نظر بگیرید. 

سوالات متداول

۱.چرا آموزش زبان انگلیسی با روش‌های جدید اهمیت پیدا کرده‌است؟
روش‌های مدرن باعث بهبود مهارت‌های زبانی، ارتباطی، تفکر نقادانه و خلاقیت می‌شوند و محیط کلاس را به مکانی برای تعامل بیشتر و یادگیری موثرتر تبدیل می‌کنند. 

۲.کدام روش‌ها از روش‌های مبتدی تدریس زبان انگلیسی هستند؟
روش‌هایی مثل The Natural Approach، Direct Method (DM) و GTM (روش ترجمه-گرامر) از بهترین روش‌ها برای سطح مبتدی هستند. این روش‌ها با تمرکز بر درک مطلب، مکالمه پایه و آموزش گرامر ساده، یادگیری را برای زبان‌آموزان تازه‌کار آسان‌تر می‌کنند.

۳. روش UDL برای چه نوع زبان‌آموزانی مناسب است؟
روش UDL یا طراحی جهانی برای یادگیری، برای همه زبان‌آموزان در هر سطحی قابل استفاده است، به‌ویژه در کلاس‌هایی با تنوع یادگیری بالا. این روش با ایجاد فرصت‌های متنوع یادگیری مثل استفاده از تصویر، ویدیو، متن و فعالیت‌های عملی، کمک می‌کند همه زبان‌آموزان درگیر فرآیند آموزش شوند.

۴. آیا می‌توان از روش VARK در کلاس‌های گروهی استفاده کرد؟
بله، روش VARK حتی در کلاس‌های گروهی هم قابل اجراست. کافی است فعالیت‌های مختلفی طراحی کنید که سبک‌های یادگیری دیداری، شنیداری، حرکتی و نوشتاری را پوشش دهد. این کار باعث مشارکت بیشتر زبان‌آموزان می‌شود.

۵. روش Silent Way برای چه سطحی از زبان‌آموز مناسب است؟
روش Silent Way بیشتر برای زبان‌آموزان سطح متوسط به بالا طراحی شده، چون نیاز به استقلال زبانی دارد. البته می‌توان با کمی ساده‌سازی در سطوح پایین‌تر هم از آن بهره برد، مخصوصاً برای تقویت مکالمه و خودتصحیحی.